Molla Ahaveyn

Hayatı

Ahaveyn lakabıyla meşhur olan Muhyiddîn Mehmed, Anadolu alimlerinden ders görerek birçok ilim dalını tahsil etmiş ve bulunduğu yerdeki bir medresede müderrislik görevine başlamıştır. İlerleyen yıllarda Sahn medreselerinden birine müderris olarak tayin edilmiştir. 

Müellifin adının geçtiği en önemli olay, Molla Lutfi’nin zındıklık ve ilhâd suçlamasıyla yargılandığı mahkeme heyetinde devrin ileri gelen alimlerinden biri olarak yer almasıdır. Bu olaya yer verdiği eseri es-Seyfü’l-meşhûr ʿale’z-zındîk ve sâbbi’r-resû’l’de şahitler tarafından Molla Lutfi’ye zındıklık, nübüvveti inkâr, Hz. Peygamber’e hakaret, irtidad, halkı saptırma gibi birçok suçlama yöneltildiğini belirtmiştir. Taşköprüzâde Muhyiddin Ahaveyn’in Molla Lütfi’nin katline fetva vermediğini belirtse de, önce tereddüt ettiği ancak daha sonra katl fetvasını verdiği bilinmektedir.

Öğretisi

Molla Fenâri’nin Bursa’da başlattığı felsefî-ilmî çalışmalara yeni bir ivme kazandırma sürecine katkıda bulunanlardan biri olarak Molla Ahaveyn klasik gezegenler teorisindeki temel sorunlu noktalar üzerine odaklanmıştır.

Müellifin döneminde teorik ve gezegen astronomisi büyük oranda, Merağa ile Semerkand okullarının birikiminin Ali Kuşçu ve halefleri tarafından işlenip yeni bir yön kazandırılmasına dayanıyordu. Ali Kuşçu’nun kuramsal astronomi alanındaki bu çalışmalarını ciddi bir şekilde sürdürenlerden biri de Ahaveyn idi. Bu kapsamda müellifin Osmanlı astronomi bilginlerinin XVIII. asrın sonuna kadar uğraşacağı problemler ve bunlara getirilen çözüm önerilerindeki sürekliliği sağlamaya önemli katkılarda bulunduğu söylenebilir.

Öne Çıkan Eserleri

• Hâşiye alâ Şerhi’l-Mulahhas fi’l-Hey’e: Manisa, nr. 1697. (Kadızâde’nin Mülahhas şerhi üzerine hâşiyedir).
• Hâşiye alâ Şehu’t-Tecrîd: (Seyyid Şerif Cürcânî’nin Tecrîd şerhi üzerine hâşiyedir).
• Risâle fi Ahkâmi’z-Zındık: İbrahim Efendi, nr. 859. (Ahmet Yaşar Ocak tarafından Osmanlı Toplumunda Zındıklar ve Mülhidler içerisinde tercüme edildi).
• el-İşkalat el-Meşhure fi İlm el-Hey'e: Kütahya Vahid Paşa, nr. 793.
• es-Seyfü’l-Meşhûr ʿale’z-Zındîk ve Sâbbi’r-Resûl: Süleymaniye Ktp., Esad Efendi, nr. 1279.